Bağımlılık, ister maddelere, ister davranışlara veya kalıplara olsun, bunaltıcı bir mücadele gibi hissedilebilir. Bireyleri, aileleri ve toplulukları etkileyen bir mücadeledir ve İstanbul’da, diğer büyük şehirlerde olduğu gibi, etkisi önemlidir. Bağımlılık konusunda uzmanlaşmış bir İstanbul psikoloğu olarak, bu zorluğun karmaşıklıklarını ve şefkatli ve etkili destek sağlamanın önemini anlıyorum.
Bağımlılık, zararlı sonuçlara rağmen zorlayıcı arama ve kullanımla karakterize kronik, tekrarlayan bir beyin hastalığıdır. Bu sadece irade veya ahlaki başarısızlık meselesi değildir. Bağımlılık, ödül, motivasyon ve karar vermeyle sorumlu alanları etkileyerek beyin kimyasını değiştirir.
Yaygın Bağımlılık Türleri
- Madde Kullanım Bozuklukları: Alkol, uyuşturucular (reçeteli ve yasadışı), nikotin. Davranışsal Bağımlılıklar: Kumar, internet/oyun bağımlılığı, seks bağımlılığı, alışveriş bağımlılığı.
- Süreç Bağımlılıkları: Yemek bağımlılığı, işkoliklik.
Belirtileri Tanıma
- Kontrol Kaybı: Kullanımı/davranışı sınırlayamama veya durduramama.
- İstenme: Yoğun dürtüler veya arzular.
- Tolerans: İstenilen etkiyi elde etmek için artan miktarlara ihtiyaç duyma.
- Çekilme: Durdurmaya çalışırken fiziksel veya psikolojik semptomlar yaşama.
- Sorumlulukların İhmal Edilmesi: İş, okul veya evde yükümlülükleri yerine getirememe.
- Sonuçlara Rağmen Kullanımın Devam Etmesi: İlişkiler, sağlık veya mali durum üzerindeki olumsuz etkilere rağmen sürekli kullanım.
- Meşguliyet: Kullanım/davranış hakkında düşünerek, elde ederek veya ondan kurtularak önemli zaman harcama.
- İzolasyon: Sosyal aktivitelerden ve ilişkilerden çekilme.
Bağımlılığın Etkisi
Bağımlılığın yıkıcı sonuçları olabilir:
- Fiziksel Sağlık Sorunları: Organ hasarı, kardiyovasküler sorunlar, enfeksiyon riskinin artması.
- Ruh Sağlığı Bozuklukları: Depresyon, anksiyete, psikoz.
- İlişki Sorunları: Çatışma, ayrılık, boşanma.
- Mali Zorluklar: İş kaybı, borç, iflas.
- Yasal Sorunlar: Tutuklamalar, hapis.
Profesyonel Yardım
İyileşme mümkündür. Doğru destekle, bireyler bağımlılık döngüsünden kurtulabilir ve tatmin edici bir hayat kurabilirler. Bağımlılıkla mücadelede kullanılan yöntemler:
- Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT): Olumsuz düşünce kalıplarını ve davranışları belirlemeye ve değiştirmeye yardımcı olur.
- Diyalektik Davranışçı Terapi (DBT): Duyguları ve dürtüleri yönetmek için başa çıkma becerileri öğretir.
- Motivasyonel Görüşme (MI): Bireylerin değişime ilişkin kararsızlıklarını keşfetmelerine ve motivasyonlarını artırmalarına yardımcı olur.
- Aile Terapisi: Bağımlılığın aile dinamikleri üzerindeki etkisini ele alır ve iyileşmeyi teşvik eder.
- Grup Terapisi: Akran desteği ve bir topluluk duygusu sağlar.
- Travma Bilinçli Terapi: Bağımlılığa katkıda bulunabilecek altta yatan travmayı ele alır.
Bağımlılık konusunda uzmanlaşmış bir psikolog şunları sağlayabilir:
- Değerlendirme ve Tanı: Bağımlılığın ve birlikte görülen ruh sağlığı bozukluklarının kapsamlı değerlendirmesi.
- Bireysel Terapi: Bireysel ihtiyaçlara göre uyarlanmış kişiselleştirilmiş tedavi planları.
- Aile Danışmanlığı: Bağımlılıktan etkilenen aileler için destek ve rehberlik.
- Destek Gruplarına Yönlendirme: Yerel ve ulusal destek kaynaklarına bağlantılar.
- Nüksetmeyi Önleme: Ayıklığı sürdürme ve nüksetmeyi önleme stratejileri.
Bağımlılık ahlaki bir başarısızlık değil, tıbbi bir durumdur. Yardım istemek zayıflık değil, gücün bir işaretidir. Bağımlılıkla mücadele zorlu bir yolculuktur, ancak umutsuz bir yolculuk değildir. Doğru destek ve tedavi ile iyileşme mümkündür. Siz de yardım almak isterseniz İstanbul Psikolog sayfasını ziyaret ederek randevu alabilirsiniz.
